Hudlaus

Du er ikkje den som klager over at ingen andre dekkar bordet. Det er ikkje du som trakkar fram og attende framfor vaktrommet og ofte tek kontakt med personalet. Du sit ikkje og halvsøv i fellesstova og seier «Eg er så dårleg, eg er så dårleg».

Du er den som sit ute i sola. Det er du som strikkar,  løyser kryssord, pratar med dei andre og går ein tur på eige initiativ. Du ryddar av bordet etter måltida og går i dusjen.

Du er den som trur eg ikkje kan sjå kva det kostar å hente strikketøyet. Det er du som trur det ser ut som du solar deg  når du sit ute med auga att og hovudet lent mot veggen fordi det er tungt å sitje oppreist. Du har limt maska fast med superlim og strevar med å få den laus

Vi er dei som seier det er bra for deg å bli litt til. Det er vi som seier at du ikkje skal planlegge for mange aktivitetar. Vi seier at det å gå i dusjen er eit bra nok mål for dagen.

Vi ser det hudlause andletet under maska.

Min egen useriøse pilotstudie

Målet med studien var å kartlegge psykiateres holdninger til dosering av Lamictal. Jeg var ganske driftig (eller hypomant ukritisk) og sendte spørsmål til mange, men svarprosenten var heller lav, så resultatet er nok lite representativt. Av de som svarte, var det to som styrer etter serumkonsentrasjon (sammen med effekt/bieffekter) og to som holder seg innenfor doser oppgitt i felleskatalogen. Videre foretok jeg et skjult (hvor er forskningsetikken?) kvalitativt semistrukturert intervju om bakgrunnen for en av respondentenes syn på saken. Det som ble oppgitt var da at det står i felleskatalogen, fordi det er det forskningen sier. Det kom også fram at en respondent med motsatt syn hadde fått kjeft for å ha utlevert sitt syn og for i det hele å ha svart på mail. Konklusjon: resultatet støtter mitt syn om at dette er et felt hvor de lærde strides (ganske bokstavelig talt; kjefter på hverandre) og at doseringen en får er tilfeldig utfra hvilken behandler en får tildelt. For sikker evidens er det imidlertid nødvendig med studier av større skala.

Korleis er det?

– Korleis er det eigentleg der nede i kjellaren din?

Trappa ned dit er ganske bratt, og lyspæra i taket blinkar, som når den syng på siste verset. Eg sender melding til eit par kollegaer: «Blir du med å gå over Vidden?» Før dei rekk å svare kjenner eg at kroppen blir tung. Eg skulle vore på butikken. Den ligg fem minutts gange unda. Eg orkar det knapt. Eg opprettar facebookgruppe for kollegaer på mi avdeling, og publiserer ei hending: «Lønningspils/-vin/-brus hos meg, i morgon kl, 18.00» Ei veninde kjem på besøk, og eg blir trøytt av det. Heldigvis er det ferietid, og berre to kollegaer dukkar opp på min lønningsfest. Eg stig berføtt på murgolvet. Det er iskaldt.

Eg har mista energien gjennom ei glipe i trappa. Det blinkande lyset er erstatta av dunkel belysning, av og til bekmørke, og eg kan ikkje finne den att. Eg greier uansett ikkje konsentrere meg om å leite. Kanskje er eg også for likegyldig. Det er ingenting som er kjekt her nede. På nokre trinn på veg ned, stoppa eg opp og byrja å gråte, men her kjenner eg meg meir likegyldig og avflata enn trist. Dette uansett kor tragisk og meiningslaust eg tenkjer at livet mitt er.

Utan energien er det som å gå med influensa og feber. I tillegg snurrer heile underetasjen. Veggen gir etter. Eg blir kasta ut i rommet og landar på Jupiter. Herfra er det naturlegvis vanskeleg å Oppretthalde kontakt med vener og familie.  Når eg likevel har litt kontakt, prøver eg i det lengste å sjå normal ut. Nokre gonger blir det umogleg. Då tenkjer eg at berre mitt åsyn kan dra dei andre hit.

(Det er vanskeleg å lese pensum og å halde tråden i ei samtale. Det er ikkje lett å følgje med i media. I den grad eg oppnår kontakt med andre blir eg flau når dei snakkar om kven som tok Em-gull. Eg veit jo ikkje ein gong at EM pågår. Eg har rota vekk rekningar, og fått purringar og inkassovarsel.)

Nokre gonger kjem ei ekkel kjensle av å ikkje skulle halde ut. Då går tida så uendeleg seint. Eitt minutt kjennest som ein time. Det er som alt eg gjer, gjer eg for å vå tida til å gå. Det kjennest berre uuthaldeleg, og eg veit ikkje sikkert kvifor det er vanskeleg å halde ut. Eg trur det er ei slags uro, men sidan det er tungt å gjere noko, og ingenting freistar meg å gjere, så får ikkje den uroa utløp. Ei innestengt uro. Eg kan kjenne meg så desperat etter å komme bort frå den tilstanden. Døra ut er stengt og eg får lyst å bryte meg ut ved å bokse knyttneven gjennom eit vindauge. Det blir med tanken.  Til bursdagen min ønskjer eg meg narkose.

Eg blir sjølvbebreidande og engsteleg av å tenkje på alt eg ikkje orkar. Eg tenkjer lett: Eg greier ikkje dette. Eg har svikta. Eg blir redd for at barna tek skade av min tilstand, og for å bli her for alltid. Eg blir redd for at livet i hovudetasjen, på jorda, berre er ein draum.

(Nokre gonger vil eg ikkje vere meir. Då kan eg gruble på korleis og kvar eg kunne gjere det slutt. Det blir med grublinga. Det er nokre spørsmål knytt til det, som eg ikkje finn svar på. Bl.a. kan eg ikkje gjere det mot barna. Eg kan likevel bli redd: Eg kan bli redd for eigne tankar og for å gje blaffen i om familien får vite dødsårsak viss eg døyr. Redd for å overbevise meg sjølv om at dei ville klare seg fint om eg blei borte. Eg er redd for at det ville bli mislykka og for smerter, skam og forakt. Eg er redd for å sitje att skada for livet. Eg er redd for å angre undervegs.)

Etter ei stund finn eg heldigvis tilbake til trappa. Eg går sakte oppover trinn for trinn. Eg stoppar ikkje i hovudetasjen. I loftstrappa går eg raskare og raskare.

– Ok, korleis er det der oppe på loftet då?

Det er noko i lufta her som gir ein  god, bekymringslaus rus, som etter å ha konsumert ei flaske vin i godt lag. Eg bekymrar meg mindre, er meir frampå og spontan. Eg kjem med på-kanten-spøkar som berre eg sjølv synest er morosame. Tankane kjem raskt ut som mange ord gjennom ein svært grov sil. Eg har sagt for mykje til for mange. «Stopp med det! Du vil skjemmest i ettertid!», seier Fornuft «Det gir eg blaffen !», svarer Assisterende Direktør. Dei veksler på å få siste ord. Eg blir spurt om eg kjenner meg taletrengt.

(Like mykje som taletrengt, er eg skrivetrengt. Eg har mange idear om ting å skrive. Eg sender eit utal tekstar til vener, kollegaer, tidlegare kullingar og Poesiringen. Eg har iløpet av eit par veker skrive merkeleg formulerte brev og mails til mellom ti og femten psykiaterar og anna helsepersonell, inkludert Marianne Mjaaland og Ulf Fredrik Malt.)

(Eg har sprunge etter ei eg trudde jobba på poliklinikken, for å spørje henne når ho skal starte frisørsalong. Eg har sett meg til å resepsjonen på sjukehuset for å vente på ein lege eg kunne intervjue. Eg hadde ikkje tålmod til å vente lenge nok.)

(I bilen er eg hard på gassen, og hard på bremsa når eg stoppar for å notere endå ein genial idé. Eg kan køyre feil tre gonger på same strekning. Undervegs er musikken høg og gir ei ny meining. Eg gløymer at eg har vindauget nede for å betale bommen og held fram å synge.)

(Eg lagar middag, vaskar, støvsuger, og ryddar raskt, så eg blir andpusten og skjelven, og eg gløymer middagen heilt til det luktar svidd eller eg høyrer lyden av saus som kokar over. «Kvifor gjer du det så fort, mamma? Då stressar du!», sa jenta mi då ho var fem.  Nokre gonger kan eg gå og gå. På jobb, når eg er roleg nok til å i det heile vere der, går eg raskare i gangane når eg hentar bleier og tøy. Generelt er eg ivrigare enn vanleg med ikkje-sjukepleiefaglege oppgåver. Eg vegrar meg for å gå tur med bebuarane, for når eg først skal gå, er det vanskeleg å skulle gå seint.)

Eg kan bruke altfor mykje tid på visse aktivitetar. Det går utover andre ting eg skulle gjort, som å jobbe med fordjupningsoppgåve og det å sove. Det kjennest fint å ikkje sove. Det utgjer prikken over Ien i den gode rusen, men det finst grenser for kor berusa ein kan vere og samtidig fungere. Eg vil fungere. Eg vil kunne vere i jobb, lage middag, vere mamma og køyre bil.  Derfor går eg på apoteket for å ta ut sovemedisin. Eg tek meg saman og ventar sjølv om dama bak skranken i mine auge jobbar ufatteleg seint.)

(Det er irriterer meg når andre er treige, og det irriterer meg når sjukepleiarane på poliklinikken ikkje vil poste brev for meg før eg har tenkt på det i ei veke. Det irriterer meg at overlegen gir uttrykk for at hennar syn på dosering er det einasate rette, og det irriterer meg når nokon prøver å avbryte dei mange assosiasjonane mine. Eg er misfornøygd med at eg må testast med YMRS (Young Mania Rating Scale), før dei kan gje meg dei to siste TMS-behandlingane (Transkraniell magnetstimulering). Irritasjonen og misnøya blir uttrykt tydeleg.)

Tyngdekrafta opphøyrer. Eg ramlar av jorda og landar på Mars.

– Oi, eg vil bli her!

Bekjennelser til Live

Tenkte jeg skulle trappe ned på skrivinga …  Bekjennelse nr. 1: Det er vanskelig å begrense seg

…

Og nå har jeg vel allrede røpet bekjennelse nr. 3: Jeg har jobbet videre med fordypningsoppgaven. Jeg var klar for å utsette resten av studiet hvis du råda meg til det. Det er helt sant. Jeg trodde på det selv. Men et sted i tida mellom jeg sendte det spørsmålet til deg, og jeg fikk svar fra deg, var jeg på veiledningstime med veileder til fordypningsoppgåva. Jeg var veldig lite forberedt, hadde knapt gjort noe med oppgaven siden sist, men på en eller annen måte, blei jeg motivert til å forsøke å skrive en slags oppgave, prøve få bestått, om så med dårligste ståkarakter. Kanskje det ikke er så vanskelig å greie å bestå. Kanskje oppgaven kan være ganske dårlig, men likevel god nok? Når jeg har hatt «fri» fra jobb pga TMS, har jeg også brukt litt tid på skolen, søkt etter og lasta ned artikler. Og de siste dagene har jeg jobbet ganske raskt med andre ting, fysiske ting, så hvis jeg fortsetter slik, vil jeg ha mer tid til oppgaven. Men det varer nok ikke. Og jeg tenker: Jobber jeg egentlig raskt nå, eller jobber jeg bare seint til vanlig? Hvis jeg tenker meg om, så gir vel svaret seg selv, hvis jeg tenker på at jeg synest andre jobber treigt nå, og utfra hav de sier på poliklinikken. Men det er jo praktisk å være effektiv, bortsett fra at jeg ikke får helt til å jobbe med konsentrasjonskrevende oppgaver i den tiden jeg får til overs. Eller får jeg så mye tid til overs? Bruker jo litt tid på å skrive, sånne andre slags tekster enn oppgave, brev og slikt, har avansert til å skrive brev med penn og papir, ikke bare mail og meldinger. Hatt en sånn ide om at jeg kunne ta en kombinert skrive-/ferieuke, altså reise bort et sted og ha med data og litt bøker/artikler, skrive på oppgaven altså, men jeg vet ikke helt, har innsikt nok til å være usikker på om det er jeg som tenker det. Det kan være det, men jeg vet faktisk ikke.

Bekjennelse nr. 4: Jeg er litt høy. På grensen mot hypomani tenker jeg. Litt usikker på om de på poliklinikken mener jeg er hakket over den grensa. Trur en av dem sa det i går, men hun kryssa ikke alle punkta på YMRS mens jeg kunne se. Jeg svarte konsekvent nei, for at de ikke skulle ta det for hypomane innfall det jeg ville de skulle hjelpe meg med (uff, jeg pleier være ærlig, virkelig!) Men jeg tror nok hun gjennomskua det, for hun ville ikke hjelpe meg, jeg måtte først tenke på det i en uke. Eller, er jeg noen gang hypoman? Kanskje det er sånn jeg skal være? Kanskje det er vanlige svingninger? Men da hadde de ikke reagert på poliklinikken, og dette er jo en helt spesiell tilstand. Sånn tenker jeg, og blir ikke helt klok, men jo jeg konkluderer vel med at jeg er bittelitt oppe nå. Jeg har foretatt meg ting jeg ikke ville gjort ellers, og jeg har vært mye mer anmasende enn vanlig. Det er som en alkoholrus kanskje. Bare uten å sjangle eller snøvle., og uten bakrus, eller det vet jeg nå ikke. Eller.., nå har ikke jeg prøvd andre rusmidler enn alkohol og nikotin, så om jeg hadde det, hadde det kanskje vært andre stoffer det hadde vært mer nærliggende å sammenligne med. Men alkohol blir det nærmeste jeg kommer. Liksom litt mindre hemninger, mer frampå, mer spontan, tuller mer, uttrykker misnøye mer tydelig, maser mer, går fortere, hører høyere musikk i bilen (nåja, jeg kjører ikke bil når jeg har drukket), kjører feil oftere, glemmer bankkort brusautomater, glemmer at jeg har vinduet nede for å betale bommen og fortsetter å syngehøyt, løper fordi jeg tror jeg ser en som jobba på TMS før (MOT, ikke fra, for å si «Hei, når skal du starte frisørsalong?»), men mista henne av syne da. Vil ikke legge meg om kvelden, holder i stedet på med andre ting som også er lista opp i YMRS (som de har tatt i bruk nå). Og jeg kunne gjort en ting jeg aldri ville gjort ellers, men nå fikk jeg ikke sjansen, for jeg var ikke tålmodig nok til å vente på den sjansen. Og jeg har gjort noe annet, som jeg nok heller ikke ville gjort til vanlig, men samtidig så angrer jeg ikke, jeg ville gjort det samme nå om jeg var der nå. Noe hvisker meg at jeg kan bli så flau seinere, Jeg registrerer at noen hvisker det, men jeg tror ikke på den stemmen (dette er billedlig språk, ikke hørselshallusinasjoner!), eller jeg tror og ikke tror, eller jeg driter i det. Det er så rart!

MEN, jeg tenker at jeg ikke er helt over grensa fordi, jeg sover (dog med sovemed.), OG jeg kan greie å ta meg sammen. Det var så vidt jeg fikk TMS torsdag. Jeg var så redd for å ikke få det, for tenk om hvis disse to siste behandlingene før ferien ble annulert, og det ble årsaken til tilbakefall. Jeg greide å overbevise om at jeg var mye roligere enn dagen før. Du trenger ikke ringe og informere dem om det, for jeg har allerede innrømt det. Uansett, jeg kunne jo ikke fake at jeg greide ta meg sammen, kan man ta seg sammen, så kan man ta seg sammen. Men jeg kunne kanskje framstå roligere enn jeg følte meg, jeg kunne være bevisst på å ikke plumpe ut med alt jeg tenkte, jeg kunne svare litt vagt og underdrivende på YMRS (men jeg er vanligvis til å stole på altså!!) Fake it until you make it: Jeg VAR roligere resten av den dagen. Det hadde jeg ikke greid om jeg virkelig var hypoman. tror jeg («tror jeg trallala» skulle jeg til å skrive, men tok meg i å tenke at det må i alle fall virke hypomant, så jeg tok bort «trallala», så jeg kan korrigere meg selv). Jeg har også greid å være på jobb i dag, uten å skape uro på demensavdelingen, greidde være rolig i samhandling med beboerne, ikke noe problem å gå litt fort i gangene når man henter handduker osv, så lenge ingen beboere er der, ok å rydde kjøkkenet litt raskt, ok å legge på plass klær som jeg ellers ikke er flink til. Jeg ville nok fått altfor lite søvn uten, men jeg HAR tatt Imovane for å få sove. Selv om det er fristende å ruse seg på søvnmangel, så har jeg fornuften i behold. Den kan føles god den rusen (på søvnmange, ikke Imovane), men man fungerer jo ikke uten å sove, og jeg vil jo fungere. Og selv om mye av denne uken virker så absurd, så fungerer jeg jo.

Blir forvirra av å tenke på hva jeg tenker om denne tilstanden. Kanskje jeg trenger metakognitiv terapi, er ikke det terapi for tanker om tanker? Eller…? Altså jeg krangler med meg selv om hva dette er og ikke er.

Jeg er i det minste forutsigbar i min instabilitet. Det begynner rundt en måned etter solsnu, sommer som vinter. Da tar jeg en subsyndromal mixed state til forrett. Blir ikke helt enig med meg selv om den faller i smak eller ikke. Til hovedrett spiser jeg depresjon (eller den spiser meg). Jeg skulle gjerne ha klaga til kokken, men jeg får ikke kontakt, ikke på en stund. Når jeg til slutt får kontakt, er hovedretten fortært, så det er for sent å få ny, men de forsøker å gjøre det godt igjen med en vidunerlig hypohypomani (under hypomani, eller under undermani, noen ganger hypomani, hvis jeg noen gang har vært det. Midt oppi dette, når jeg leser hva jeg skriver, eller tenker over hva jeg har sagt og gjort, så tenker jeg det er hypomant, men samtidig lurer jeg på om jeg noen gang har vært hypoman, kanskje jeg ikke har bipolar, kanskje bare tilbakevendende depresjoner, men det kan jo ikke stemme . Altså jeg blir forvirra over egne tanker. Jeg vet ikke om jeg har innsikt eller utsikt) til desert. Så får maten sige litt, og jeg kommer i normalt gjenge. Helt til neste «fest»måltid, som starter etter neste solsnu. Du kan jo sende en henvisning til TMS før du slutter, eller nå for den del, henvisning til de åpner igjen etter sommeren. Da, når de åpner igjen første august, har jeg strevd med hovedretten i en ukes tid.

Hilsen din mest egenrådige pasient

 

Husmorferie

Eg reiste ikkje langt, og eg reiste ikkje saman med nokon, som sikkert mange ville gjort. Eg måtte reise åleine, men møtte nye menneske undervegs. Somme av dei snakka eg med, andre berre observerte eg.

Eg møtte ei som stadig sukka og sa «eg er så dårleg». «Ho sat ofte og halvsov eller ho vandra sakte og mimikkfattig i korridoren. «Sjå kor dårleg eg er», sa ho med heile seg.  Eg spurte kva ho pleier like å gjere. Det var vanlege ting, som ting i huset. No klaga ho over at ho var lei av å dekke bordet. Ingen andre gjorde det, sa ho, så ho kjente seg forplikta. Utover dette snakka vi lite, men vi løyste kryssord saman.

Eg møtte ei eg kunne snakke mykje  med. Vi sat på terassen. Vi snakka om alt frå tomatar til tårer. Ho var møbelsnekkar. Ho hadde komme heim frå ferie i  utlandet, og mannen hadde brått og uventa formidla at han ville gå frå henne. Ho fekk ikkje sove i huset, så no var ho her. Ho hadde kjøpt ny, stor og fin leilegheit som ho skulle flytte inn i.  Eg måtte komme på besøk når ho var ferdig med flyttesjauet.

Eg møtte trøkkføraren som arbeider som reinhaldar. Henne kunne eg også snakke litt med. Ho syntes strikking verka samlande og beroligande.  Ho likte å gå tur. Ho arbeidde på ettermiddag og kveld, motsett av venindene, og ho sakna nokon å vere med på dagtid. Ho pendla mellom pensjonatet og bærbuskene heime. Før ho reiste tapppa ho vatn i store flasker, for brønnen hennar hadde gått tørr.

Ei anna seig rundt i lokalet med seinka blikk. Ordlaust gjekk ho og  strauk seg på magen, som om ho var gravid.  Ho tok stadig kontakt med personalet.  Plutseleg ein dag var ansiktet meir levande, og ho snakka! Det var smerter som gjorde at ho gjekk slik ho gjekk. No hadde ho fått behandling mot det som var så smertefullt.

Eg møtte ei som eg, i alle fall dels, kjente frå før. Ho kunne eg også snakke med, på eit vis. Ho hadde også ein del kontakt med møbelsnekkaren og den reinhaldande trøkkføranren.  Ho sat mykje ute. Det såg ut som ho sola seg. Når ho var inne, sat ho mykje i daglegstova. Ho strikka eller ho løyste kryssord. Etter måltid sette alltid mjølka tilbake i kjøleskapet, så snart det var tomt rundt bordet. Besøkande tok henne iblant for å vere tilsett. Ho såg nesten ut som om ho ikkje hadde bruk for å vere der, men ho kviskra meg at ho sat ute slik ho gjorde, for å gjere ting ho pleidde å like. Samtidig kunne ho sitje med det tunge hovudet lent mot veggen, utan at det såg påfallande ut. Ho skulle ikkje ligge i senga på dagtid. Strikking og kryssord, var middel for å gjere dei lange minuttane litt lettare å halde ut.

Eg møtte ein eg huskar namnet på fordi det minna om ein blodtrykksmedisin. Han hadde diverse teoriar om kosthald, og kikka stadig i kjøleskapet. Eg møtte ei som knapt åt til trass for at ho fekk lage sine eigne rettar. Ho var mest for seg sjølv. Eg møtte ei som sjeldan viste seg. Eg møtte fleire som eg ikkje veksla eit ord med.

Eg møtte personar som eg skulle forholde meg til, som ikkje presenterte seg. Eg møtte ein som halvvegs låg i sofaen og leste medan han var på jobb. Eg møtte folk som tok meg i handa og sa namn og tittel. Eg møtte Vilde som fekk meg til å gå vekk frå tanken om at eg føretrekker hjelp frå personar som er eldre enn meg. Eg møtte Øyvind som tok seg tid, lytta og sette i gong nye tankerekker i meg. Det var bra eg sa at samtale med han var til hjlep, sidan det var lett å tenkje at dei ikkje hadde noko å tilby meg. Eg møtte han som prata ganske mykje, og gjorde stemninga lettare. Eg møtte stilla rundt bordet.

Husmorferie. Ei lita reise, bort frå barn og husarbeid. Det er helst det uttrykket brukast om i dag.  Opprinnleg handla husmorferie om å sidestille arbeidet som kvinnene gjorde i heimen med lønna arbeid. Nokre kvinner, behovsprøvd, utfrå økonomi vil eg tru, kunne få statsstøtte til opphald på t.d. pensjonat med kost og losji. No var det ikkje slik at eg ikkje hadde råd til å betale feriereise sjølv. Min lille husmorferie var elles ikkje så langt frå den opprinnelege tydinga av omgrepet. Eg hadde pause frå krav i heimen. Opphaldet var dekka av staten, og det var inkludert kost og losji. Behovsprøvd var den også.

Du

 

du må behandlast
som tynt porselen
forsiktig
for ikkje å knuse
smilet ditt
vaskar eg av
syltetøyet i munnvika di

Sjå opp

Eg er så lei! Lei av å mangle energi, av at det som skal gjerast er ein kamp å få gjennomført. Lei av å vere sliten. Lei av å tenkje. Lei av å bekymre meg. Lei av å ikkje fungere i jobb. Lei av å tvile på om eg er god nok mamma. Lei av å tvile på om det er verdt å bli i livet.

Og eg er redd. Redd for å ikkje bli «meg sjølv» igjen. Redd for at det er dette som er «meg sjølv», redd for at den «friske meg», berre er ein illusjon, ei vrangførestilling, eit skodespel for meg sjølv og for andre. Redd for å ikkje komme i jobb igjen. Redd for at barna tek skade av min tilstand. Redd for skam. Redd for nederlag. Redd for eigne tankar. Redd for å gje blaffen i om familien får vite dødsårsak viss eg dør. Redd for at det faktisk er mogleg å bestille på e-bay det remediet eg ikkje lovleg for tak i her. Redd for at eg faktisk bestiller det. Redd for å ta sjansen på at forsøk på å forlate denne verda blir mislukka  Redd for at det ville bli mislykka. Redd for å angre undervegs. Redd for ydmykelse. Redd for stempel. Redd for smerter. Redd for forakt.

Men ikkje alt som skal gjerast er ein kamp lenger. Mykje er det, men ikkje alt. Eg kan strikke, eg kan lese litt, eg kan sjå TV. Eg kan snakke med folk, i alle fall i korte periodar. Utan å kjempe. Eg kan vere vaken. Eg kan sitje oppreist, til tider også utan noko å lene meg mot. Eg kan skrive. Alltid kan eg skrive.

Eg er redd, men eg er ikkje redd heile tida. Eg er ikkje sikker på at det er dette som er den verkelege meg. Eg tenkjer ikkje alltid tankar som skremmer meg. Eg står ikkje nederst i bakken. Eg står midt i bakken, og akkurat nok kjennest det ut som eg mister fotfestet. Eg blir redd for å gli bakover, nedover, og må kjempe med å klamre meg fast og ta eit steg til, eit steg til, eit steg til. Sjå opp, sjå fram, sjå opp.

Å fylle tida med ord

Du bad meg om å skrive, men det er eit ork å reise seg frå senga og hente PCen. Dessutan anar eg ikkje kva eg skal skrive. Eg veit ikkje kva som skjer. Det kjennest berre så umogleg å vere til. Eit minutt er som ein time. Eg veit ikkje korleis skildre denne kjensla. Om eg grublar? Ikkje veldig. Om kjenner meg trist? Eg veit ikkje. Det kjennest berre uuthaldeleg, og eg veit ikkje kvifor det er vanskeleg å halde ut. Skulle gjerne ha sove bort tida. Eg forsøkte på det før eg kom hit, men det fungerte ikkje. Eg sov ikkje meir enn vanleg, kanskje tvert imot. Kanskje eg blei litt «bedøvd».

Eg får sannsynlegvis starte med TMS, eg får ny samtale med deg i morgon, og eg får endra medisinering. Om ikkje Lamictal kan aukast, blir det lithium. Eg er skeptisk, men alt er betre enn dette. Om ikkje auka Tolvon hjelp for søvn, blir det Seroquel. Eg er skeptisk til det óg. Sjølv om dette skjer denne veka, kjennest det så uendeleg langt fram i tid. Dessutan vil det ikkje ha effekt med éin gong, bortsett frå at eg kanskje kan sove om natta. Døgnet blir litt kortare då, men framleis altfor langt.

Eg gjekk på senteret i går, strikka, vaska klede, åt, såg TV og spela gitar. Og gjorde ingenting. Når eg ramsar opp no ser eg at eg har gjort ganske mykje, men det var tungt å gjere dessse tinga. Det er som at alt eg gjer, er for å få tida til å gå. Det er det som er målet kvar dag no, å bli ferdig med den.

Eg var ikkje komfortabel med å gå på senteret. Eg kunne jo møte på nokon kjente. Eg møtte ein kollega. Samtala var nok i realiteten normal. Min indre dialog , eller rettare sagt monolog?, sa at «Uff, eg ville ikkje måtte snakke med nokon akkurat no. Eg ville sleppe å fortelje at det er slik, igjen. Å lyge om det ville vere fånyttes. Kva tenkjer ho om det?  Søren! Kvifor sa eg ikkje heller noko meir ullent, som at det går litt opp og ned? Eg vil framstå som frisk. Eg vil vere frisk! Eg vil ha tilbake meg! Kanskje eg kan bli meg sjølv igjen ein gong, men det kjennest så fjernt akkurat no.»

«Prøv å komme ut og vere sosial», var det ein som sa. Han hadde først lytta og utforska, så det var greit at han foreslo det. Eg greidde det! Vi snakka litt om alt frå dårlege dagar til tomatar som skulle vore plukka og vatna. Etterpå kjentes det litt lettare, og eg orka ta fram datamaskina.

Du foreslo at eg skulle skrive. Eg skriv, men eg veit framleis ikkje kva eg skal fylle resten av dagen med. Eg kan ikkje fylle heile resten av dagen med bokstavar. Eg skriv ein tekst som er ganske ulik dei tekstane eg likar å skrive, men den har avleia meg ei stund, og tida kjennest litt meir uthaldeleg.

FROST I JULI

 

gåsungane sprang ut som brune blad

i år

nådde songlærka aldri fram

til somarleiren

gløymde haren å kle seg

i somardrakt

låg piggsvin i dvale

i fjellsida

blei smelta snø

IS

 

 

 

De som ber håpet

 

«Dette er vel ein fin plass å vere på?», blei eg spurt.  Eg hadde som vanleg komme i god tid til behandlinga, eller eg sat der medan eg venta på bussen.

Når eg er dårleg, prøver eg så hardt å klistre på meg eit smil og vere som vanleg, men jo lenger ned en synk, jo vanskelegare blir det. Til sist kjennest det umogleg. Då er det slitsamt å forholde seg til andre, og eg får den tanken om at andre blir nedstemt berre av å vere i same rom som meg.  Her kjente eg ikkje så stort behov for å ta på ei maske, sjølv om denne tanken om å påføre andre nedstemtheit dukka opp også her. Eg spurte om ikkje det var tungt å jobbe med slike som meg. Svaret slik eg huskar det var: «Nei, det er ikkje det. No er du sjuk, men så blir du frisk igjen.»

eg skal vakne
medan eg balanserer
på line
over juvet
kan du varsamt bære
håpet

Det er godt nokon kan halde håpet for ein når ein ikkje greier det sjølv. Dei første gongane de prøvde gje det tilbake, trudde eg det var ein forfalska diamant. Seinare tok eg handa bort og kjente på det. Bit for bit tok eg det med meg heim. Bit for bit pusla eg det saman att. Det hender enno det nesten vert usynleg for meg, men etter nokre dagar kan eg igjen sjå det klart.

Det var fint med ein kort prat på venterommet innimellom. De måtte jo ikkje komme ut frå vaktrommet og snakke med meg medan eg venta på tur, men eg sette pris på det. Eg sette pris på å bli spurt korleis det gjekk og på å få omsorg servert i eit pappkrus.

Eg blei frisk, i den grad ein kan bli frisk frå bipolar liding. Eg blei frisk frå den aktuelle episoden i alle fall. Dei første gongane eg kom, måtte eg reise med buss fordi eg ikkje hadde konsentrasjon til å køyre bil. Helst sat eg med auga att, som for å stenge ute slitsame inntrykk. På venterommet sat eg helst med hovudet støtta mot veggen eller i hendene. Kanskje eg retta meg opp litt når eg ikkje sat der åleine, sjølv om eg ikkje akkurat kjente trong til å klistre på meg eit smil. Under behandlinga la eg stolen eit stykke bak og sat også her med auga att. Etter behandlinga reiste eg heim og måtte stadig leggje meg i senga, og ha det heilt stille. Eg kjente meg likegyldig og greidde lite å glede meg over ting. Herfrå, via å kunne sitje med opne auge og slappe av andre stader enn under dyna og utan å stengje ute alle inntrykk, kom eg dithen at eg tok bussen for å nytte reisetida til lesing. Også tida på venterommet nytta eg til å lese. Under behandlinga sat eg meir oppreist med opne auge og prata, mykje synest kanskje somme mot slutten. Etter behandlinga kunne eg gå ein bra tur og glede meg over at det ikkje var meir slitsamt enn det for nokre veker tilbake var å berre halde kroppen oppreist.

med livet på pause
har eg klatra
klamrande
vil eg leve
eg trykker på play-knappen
og begynner å samle bitar
av meg sjølv

Eg har ikkje klatra åleine. Eg veit  ikkje sikkert kva som hjalp. Kanskje var det sjølve magnetstimuleringa. Kanskje var det at det var noko trygt ved desse daglege avtalene. Kanskje var det service, venlegheit, oppmuntring, samtaler, lytting og det å bli møtt med respekt og forståing. Kanskje var det tida som løfta meg litt etter litt. Eg trur det var ein kombinasjon av alt dette og kanskje andre faktorar også.

Slik opplevde eg det å vere pasient på Stemningpoliklinikken. Sjølv om spørsmålet i innleiinga, frå avsendaren si side var meint som ein spøk, så heilt på alvor:  Stemningspoliklinikken er ein fin, eller i alle fall ein heilt OK, plass å vere.